“Het was een ontzettend hectisch jaar”, blikt Scholte terug op 2020. “Een deel van de schoonmaakbedrijven zoekt naar hoe ze het hoofd boven water moeten houden, terwijl de vraag in de gezondheidszorg, zowel in de cure (ziekenhuizen) als care (verzorgingstehuizen), enorm steeg. We hebben dan ook veel mensen kunnen voorbereiden op een taak als schoonmaker in de zorg. In 2021 zet die trend zich zeker nog voort. Een bijkomend voordeel van deze crisis is het grotere besef over hoe belangrijk schoonmaak is. Vooral in de zorg kan de schoonmaker écht het verschil maken. Maar wat we in de praktijk zien, is dat er nog grote stappen zijn te zetten in het kennisniveau van medewerkers. Ga maar eens een isolatiekamer waar een covid-patiënt is verpleegd schoonmaken. Daar komt heel veel bij kijken. Dat doe je niet eventjes. Daar is iedereen zich nu bewust van.” 

Van generiek naar persoonlijke behoefte

Tijdens de lockdowns lagen de schoonmaakopleidingen vrijwel volledig stil. Dekkers: “Dat gaan bedrijven straks echt voelen in de kwaliteit en het kennisniveau van hun medewerkers.” De opleiders moesten creatief worden. “Toen er niet fysiek lesgegeven mocht worden, hebben we dat grotendeels kunnen opvangen met e-learning”, vertelt Scholte. “Er werd altijd gezegd dat online leren niet geschikt zou zijn voor onze branche. Maar nu heeft de praktijk uitgewezen dat dat weldegelijk werkt.” Maar, zo benadrukt hij, e-learning is geen heilige graal. “Het is niet een kwestie van eenmalig een filmpje opnemen en klaar is Kees”, voegt Dekkers daaraantoe. “Het beste is een gemengde oftewel blended vorm, waarbij je online combineert met klassikaal. Bijkomende voordelen zijn dat het door de vermindering van het aantal klasgebonden uren makkelijker in te plannen is, dat medewerkers lessen desgewenst kunnen terugkijken en dat het beter inspeelt op de persoonlijke behoeften. Klassieke opleidingen zijn generiek. Iedereen leert op hetzelfde moment dezelfde lesstof. Bij e-learning is er meer ruimte om naar de individuele behoefte van de cursist te kijken en te focussen op die onderwerpen die voor hem of haar belangrijk zijn.”

“De wereld verandert enorm snel. Ook die van de schoonmaak”

Permanente educatie in snel veranderde wereld

Volgens de opleiders maakt eenmalig opleiden plaats voor permanente educatie. “De wereld verandert enorm snel. Ook die van de schoonmaak. Er komen nieuwe methoden, nieuwe middelen en nieuwe indelingen van taken”, begint Scholte. “Ook zijn er medewerkers die zich willen oriënteren op andere takken van de schoonmaak. Het is belangrijk dat medewerkers hierin worden meegenomen. Stilstaan is wat dat betreft achteruitgaan. In het huidige systeem voldoe je als werkgever aan de cao-voorwaarden als je je medewerkers bij binnenkomst één keer een diploma laat behalen. Maar dat is niet genoeg. Geef hen gedurende hun carrière de ruimte en de mogelijkheid om opfristrainingen te volgen, om nieuwe inzichten op te doen en om bij te scholen.”

Letterlijk en figuurlijk een rechte rug

Dat heeft veel bijkomende voordelen. Dekkers: “Als je bent opgeleid, dan weet je wat je aan het doen bent en waarom je dat doet. Daardoor zie je het resultaat van jouw werk en begrijp je jouw rol in een organisatie. Je ziet dat je bijdraagt aan het proces en dat je onderdeel bent van iets groters. Dat je belangrijk bent en trots mag zijn op het werk dat je doet. Dit vergroot je werkplezier aanzienlijk. Je leert niet alleen nieuwe vaardigheden, maar krijgt ook vertrouwen in wat je doet.” Scholte voegt daaraan toe: “Primair draait opleiden om het leren van de juiste schoonmaakmethoden. Hoe je op een juiste én ergonomische manier je werk kunt doen. Maar schoonmakers leren niet alleen letterlijk met een rechte rug te lopen, ook figuurlijk geef je ze die rechte rug mee. Door ze te laten ervaren dat ze ertoe doen. Daardoor krijg je meer plezier in je werk en ben je gemotiveerder. En dat zorgt er weer voor meer betrokkenheid bij het bedrijf en het werk, minder verzuim en betere prestaties.” 

“Je leert niet alleen nieuwe vaardigheden, maar krijgt ook vertrouwen in wat je doet”

Leidinggevende speelt belangrijke rol

Een belangrijke rol daarin is weggelegd voor de leidinggevende. “Die is de spin in het web”, zegt Dekkers. “De leidinggevende is bepalend voor de mate waarin een medewerker zich gehoord en gezien voelt. Daarnaast moet de leidinggevende eventueel verzuim in een vroeg stadium kunnen signaleren en daar direct op inhaken. Je moet niet onderschatten hoe lastig die rol is. De leidinggevende zit in een driehoek waarbij je zowel de medewerkers, als de eigen organisatie én de opdrachtgever tevreden moet houden. Vooral als je begonnen bent als schoonmaakmedewerker op de werkvloer en daarna doorgroeit naar een leidinggevende positie, is dat lastig. Hoe pak je die nieuwe rol op? Je moet over veel competenties beschikken, die niet iedereen van nature al heeft. Het gesprek aangaan, signaleren, communiceren, spanning wegnemen. Daar moet in worden geïnvesteerd. Ook omdat die rol aan het veranderen is. In de schoonmaak werd altijd heel directief leidinggegeven. Doe dit en doe dat. We gaan nu naar een meer coachende rol, waarbij medewerkers hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen.”

Afsluitend geven beide opleiders aan: “Leg bij medewerkers niet de nadruk op de verplichting een opleiding te volgen, maar biedt hen de gelegenheid om zichzelf te ontwikkelen om zo een betere medewerker te worden. Zie het als een investering waarmee je het verschil maakt bij de klant.”