“Door de coronacrisis, wat vooral ook een hygiënecrisis is, zijn we ons meer bewust van de risico’s die we kunnen lopen en hoe kwetsbaar onze samenleving is. Maar ook dat we dit soort crises in de toekomst moeten zien te voorkomen. Want volgens de deskundigen is dit zeker niet het laatste ziekmakende micro-organisme waar we last van krijgen”, begint Harleman. “We komen steeds meer in aanraking met nieuwe, onbekende ‘ziektemakers’. Bijvoorbeeld doordat we de hele wereld overvliegen en vanuit alle uithoeken van de planeet micro-organismen verspreiden. Of omdat we maar blijven ontbossen en daarmee wilde diersoorten ‘dwingen’ om naar stedelijke gebieden te verhuizen, tezamen met voor ons onbekende micro-organismen. Hygiëne en ons gedrag worden steeds crucialer. Daar zijn we ons hopelijk nu meer bewust van. Maar het is wel belangrijk dat dat hygiënebewustzijn straks na de corona crisis niet direct wegebt. Als het gevaar is geweken, valt de mens meestal snel terug in oude patronen.”  

Desinfectiepaniek kan leiden tot resistentie

Een vorm van hygiënegedrag dat Harleman momenteel zorgen baart, is de ‘ongebreidelde desinfectiedrift’ zoals hij dat noemt. “Alles moet gedesinfecteerd worden uit angst voor het coronavirus. Er heerst een soort desinfectiepaniek, terwijl desinfectie lang niet altijd nodig is. Virussen en bacteriën zijn slim en kunnen zich gigantisch snel aanpassen. Als we zo’n virus te pas en te onpas bestrijden met overmatige hoeveelheden desinfectiemiddelen, is het niet ondenkbaar dat ze daar vroeg of laat resistentie tegen ontwikkelen. En dan hebben we een nog groter probleem. Net als het lang onderschatte antibioticaprobleem waardoor we nu te maken hebben met bacteriën die resistent zijn voor bepaalde antibiotica en waar nog geen alternatieven voor zijn. We zullen de bestrijding van ziekmakende virussen en bacteriën beter, effectiever en soms ook anders moeten aanpakken. Met nieuwe methodes en nieuwe middelen.”

“Als het gevaar is geweken, valt de mens meestal snel terug in oude patronen”

Secundaire schoonmaakstroom professionaliseert

Het verhoogde hygiënebewustzijn leidt volgens Harleman tot professionalisering van wat hij de secundaire schoonmaakstroom noemt. “Dat zijn schoonmaaktaken die worden uitgevoerd door gebouwgebruikers en niet door het schoonmaakbedrijf of de interne schoonmaakdienst. Denk aan kantoorgebruikers die zelf hun werkplek tussentijds schoonmaken, maar vooral aan verpleegkundigen of ander zorgpersoneel. Vileda Professional stond acht jaar geleden al aan de vooravond van deze trend. Toen hebben wij voor het toenmalige Bronovo Ziekenhuis in Den Haag een schoonmaakmethode ontwikkeld voor de tussentijdse schoonmaaktaken door verpleegkundigen met disposable microvezeldoeken. Ook als het schoonmaakbedrijf niet aanwezig is, bijvoorbeeld ’s avonds laat of in het weekend, gebeuren er weleens ongelukken en moet er worden schoongemaakt. Niet alleen als iemand koffie morst, maar ook als een patiënt bijvoorbeeld moet overgeven of bloed heeft gemorst. Dat moet op een goede, professionele manier worden schoongemaakt en niet even snel met een washandje of handdoek worden opgeveegd. De professionalisering van deze secundaire schoonmaakstroom is nu echt in een versnelling geraakt.”

Vertrouwen in hygiëne wordt doorslaggevend

Doordat mensen meer waarde hechten aan hygiëne, wordt dat doorslaggevend voor het succes van organisaties. “Jij moet mensen het vertrouwen kunnen geven dat ze bij jou veilig zijn. Wanneer zij bijvoorbeeld een kamer boeken in jouw hotel, moeten ze daar niet ziek van worden. Dat wel of niet kunnen geven van vertrouwen wordt een belangrijke succesfactor. Want als gasten dat vertrouwen níet hebben, dan komen ze niet meer.” Als voorbeeld noemt Harleman een schoonmaakbedrijf dat met behulp van QR-codes laat zien welke maatregelen er zijn genomen om de hygiëne op die locatie te waarborgen. Als de gebruiker of bezoeker die scant, krijgt hij of zij volledige openheid van zaken over hoe het pand precies wordt schoongemaakt. “Maar je ziet ook steeds vaker een soort hygiënepakketje in hotelkamers, met reinigingsdoekjes en mondkapjes. Zodat de gast voor de zekerheid tussendoor zelf nog even een doekje langs cruciale oppervlakken kan halen. Onder het mom van; je weet het pas echt zeker, als je het zelf doet.”

Digitalisering geeft inzicht

Men moet natuurlijk niet alleen het gevóel hebben dat iets veilig en hygiënisch schoon is, het moet ook daadwerkelijk zo zíjn. Digitalisering gaat daarin een toenemende rol spelen, stelt Harleman. “Je moet weten of er daadwerkelijk aan de gewenste hygiënestandaard wordt voldaan. Daar zijn metingen voor nodig waaruit data beschikbaar komt. Die data moet je analyseren en vervolgens kun je daar je beslissingen mede op baseren. Met behulp van data kun je bijvoorbeeld sneller en beter inzicht krijgen in hoe schoon en hygiënisch veilig een gebouw is. Digitalisering wordt een steeds belangrijker hulpmiddel om te bepalen wanneer en welke schoonmaakacties je moet ondernemen. Ik verwacht dan ook dat iQonnect, ons softwarepakket ontstaan vanuit een partnerschap met FacilityApps, die kant op beweegt.”

“De wetenschap zal meer en meer doordringen in de professionele schoonmaak”

Wetenschappelijk aangetoond

Daarnaast wordt evidence based schoonmaken steeds belangrijker. “Ik verwacht dat opdrachtgevers en gebouwgebruikers na deze wake-up call door corona steeds meer eisen dat schoonmaakproducten en -methoden (wetenschappelijk) bewezen zijn. Voor desinfectieproducten is dit natuurlijk al verplicht. Als jij claimt dat jouw product desinfecteert, dan moet je dat kunnen aantonen voordat het wordt toegelaten door het Ctgb. Maar ik denk dat voor veel meer zaken in de schoonmaak gaat gelden dat het onafhankelijk bewezen moet zijn. Neem de manier waarop we nu een toilet schoonmaken. Is dat echt de beste en meest hygiënische manier? Is dat ooit onafhankelijk aangetoond? Of is dit de manier waarop we het altijd gedaan hebben en blijven we het daarom maar zo doen? Dat zal niet meer genoeg zijn. Al met al denk ik dat schoonmaak een stuk transparanter en rationeler moet gaan worden. Hoe maak je schoon? Waarmee maak je schoon? Waarom doe je dat op deze manier en waarom met dat product? Is er onafhankelijk aangetoond dat het gekozen schoonmaaksysteem het gewenste resultaat oplevert, optisch en hygiënisch? De wetenschap zal meer en meer doordringen in de professionele schoonmaak. Niet omdat het kan, maar omdat het moet.”